SUNUŞ
Her bireyin bilgi edinme ve haber alma, özgür düşünce, ifade ve serbest eleştiri hakkına sahip olduğu kabul edilmektedir. Basın ve yayın özgürlüğü, demokratik hukuk devletinde temel insan haklarından biridir ve anayasal güvence altındadır.
A-Gazeteci tanımı
Gazeteci; haber alma, işleme, iletim veya görüş belirtme gibi görevleri üstlenen ve asıl gelir kaynağı olan işletme ile ilgili yasalar çerçevesinde konumlanan kişidir. Meslek ilkelerine uygun olarak çalışmalı ve sendikal örgütlenme haklarından yararlanmalıdır.
B- Gazetecinin sorumluluğu
Gazeteci, basın özgürlüğünü dürüstçe kullanarak halkın doğru bilgi edinme hakkını savunmalıdır. Kamu otoritelerine ve işverenlerine karşı sorumlulukları önceliklidir. Haberlerin doğruluğunu ve tarafsızlığını korumalı, meslek ilkelerine bağlı kalmalıdır.
C- Gazetecinin hakları
Gazeteci, bilgi kaynaklarına özgürce ulaşma, halkı ilgilendiren olayları takip etme ve araştırma hakkına sahiptir. Doğruluğuna inanmadığı görüşleri savunmamalı, ekonomik bağımsızlığını güvence altına almalıdır. Kaynaklarını gizli tutma hakkına sahip olmalı ve kaynağını açıklamamalıdır.
D- Gazetecinin temel görevleri
Gazeteci, halkın bilgi edinme hakkını gözeterek gerçekleri çarpıtmadan aktarmalıdır. Barış, demokrasi, hukukun üstünlüğü gibi evrensel değerleri savunmalı, toplumsal farkındalığı artırmalıdır. Ayrımcılık yapmadan tüm bireylerin haklarına saygı göstermeli ve nefreti körükleyici yayınlardan kaçınmalıdır.
2.BÖLÜM
GAZETECİNİN DOĞRU DAVRANIŞ KURALLARI
E- İnsan hakları odaklı habercilik ve gazetecinin davranış kuralları:
Haber ile yorum:
Haber ile yorum ayrımı net olmalı, okuyucuların neyin haber neyin yorum olduğunu ayırt edebilmesi sağlanmalıdır. Yorumlar, haberlerden ayrı bir şekilde sunulmalıdır.
Fotoğraf ve görüntü:
Fotoğraflarda manipülasyon yapılmamalı, gerçekliği çarpıtacak şekilde düzenlenmemelidir. Kamusal kimliği olmayan kişilerin fotoğrafları izinsiz kullanılmamalıdır. Şiddet içeren görüntülere yer verilmemeli, insanların özel hayatlarına saygı gösterilmelidir.
Haber - İlan (Reklam):
Haber ile reklam metinleri arasındaki ayrım net bir şekilde belirtilmeli, okuyucuların yanıltılmasına izin verilmemelidir. Reklam amaçlı içerikler, okuyucuya açık bir şekilde belirtilmelidir.
Dijital Medya:
Gazeteciler dijital platformlarda meslek etik kurallarına uygun davranmalı, haberleri tarafsız bir şekilde sunmalıdır. Bilgiyi yanıltıcı veya manipülatif şekilde sunmaktan kaçınmalı, toplumu doğru şekilde bilgilendirmelidir.
Hedef Gösterme:
Gazeteciler, meslektaşlarını hedef göstermekten kaçınmalı, nefret söylemi içeren ifadelerden uzak durmalıdır. Toplum içinde ayrımcılık ve ötekileştirme yaratacak yayınlardan uzak durulmalıdır.
Dayanışma ve rekabet:
Gazeteciler, meslektaşlarıyla dayanışma içinde olmalı, rekabet nedeniyle zarar verici davranışlardan kaçınmalıdır. Meslektaşlarının haklarını korumalı ve destek olmalıdır.
Yargı:
Gazeteciler, yargı süreçlerinde tarafsız ve doğru bir şekilde haber yapmalı, şüpheli veya sanık olan kişileri suçlu ilan etmekten kaçınmalıdır. Yargı kararlarını doğru bir şekilde yansıtmalı ve adaletin sağlanmasına katkıda bulunmalıdır.
Bilgi-Belge:
Gazeteciler, bilgi ve belgeleri kamu yararı gözeterek kullanmalı, izinsiz olarak kişisel verilere ulaşmamalıdır. Bilgi kaynaklarını korumalı ve gizliliğe saygı göstermelidir.
Kimlik veya özel durum:
Kişilerin özel hayatlarına saygı gösterilerek, haberlerin insanları olumsuz etkilemeyecek şekilde sunulması önemlidir. Kişisel özelliklerin aşağılayıcı veya ayrımcı bir şekilde kullanılmasından kaçınılmalıdır.
Çocuk:
Çocuklarla ilgili haberlerde hassasiyet gösterilmeli, çocukların kimlikleri korunmalıdır. Suç mağduru olan çocukların kimlikleri açıklanmamalı, onların hakları gözetilmelidir.
Kadın:
Kadınların ayrımcılığa uğramasına neden olabilecek veya onları rencide edebilecek haberlerden kaçınılmalıdır. Kadına yönelik şiddeti meşrulaştıran ya da teşvik eden yayınlardan uzak durulmalıdır.
Cinsel saldırılar:
Cinsel saldırı mağdurlarının kimlikleri korunmalı, fotoğrafları ve görüntüleri yayınlanmamalıdır. Mağdurlara saygılı bir şekilde yaklaşılmalı ve duyarlılık gösterilmelidir.
Cinsel yönelim, cinsiyet kimliği:
Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği konularında hassasiyet gösterilmeli, kişilerin tanımlanmalarına saygı duyulmalıdır. Ayrımcı veya küçümseyici ifadelerden kaçınılmalıdır.
